We wensen je hele fijne feestdagen en een schitterend nieuw jaar toe. Terwijl we het oude jaar afsluiten, kijken we uit naar een mooi jubileumjaar in 2025. Ook blikken we met 750x Amsterdam terug naar oude kersttradities. Van lekkernijen tot rituelen, lees hieronder hoe kerst vroeger gevierd werd in de stad!
Kerstbomen met lichtjes, samen zingen, aan de kerstdis of naar de mis. De manier waarop we Kerst vieren, kennen velen van ons nog uit onze jeugd. Toch veranderen tradities ook en hebben oude Kerstgebruiken plaats moeten maken voor nieuwe. Kent u bijvoorbeeld het branden van het Kerstblok nog, of de Amsterdamse nachtwachtliedjes?
Wie op 27 en 28 december kerst viert met familie of vrienden, spreekt wel eens gekscherend van derde en vierde kerstdag. Niet iedereen weet, dat deze dagen vroeger ook officieel deel uitmaakten van de kerstviering. Ooit was het – zoals in het Engelse kerstlied 12 Days of Christmas – zelfs twaalf dagen feest. Tussen 25 december en 6 januari werd elke dag een heilige herdacht, waarna op Driekoningen het slotfeest plaatsvond.
In de loop der eeuwen versoberde de kerstviering. In 813 werd er op een concilie besloten dat er voortaan vier kerstdagen gevierd werden. Op al deze dagen was het verboden om te werken. Tweede kerstdag stond destijds in het teken van de dieren: boeren lieten hun paarden door het dorp galopperen, zodat zij de rest van het jaar niet ziek zouden worden. Op derde kerstdag werd de apostel Johannes herdacht, vierde kerstdag was een kinderfeest. Helaas voor de kinderen heeft die vierde kerstdag niet lang bestaan. Derde kerstdag werd pas in 1773 afgeschaft. In de 18de eeuw vonden er zelfs pogingen plaats om ook tweede kerstdag af te schaffen. Gelukkig is dat plan er nooit doorgekomen.
Eén van de voorgangers van de kerstboom is het kerstblok. Een groot blok hout (vaak beukenhout, sparrenhout of dennenhout) dat op kerstavond in de open haard werd gelegd. Met het gezin ging men om het brandende blok zitten om het kerstverhaal te vertellen, kerstkoek te eten of kerstliederen te zingen. Het kerstblok mocht nooit helemaal opbranden – traditiegetrouw moest het worden aangestoken met het overblijfsel van het kerstblok van vorig jaar. Soms werd een verkoold stuk van het kerstblok onder het bed bewaard, als bescherming tegen blikseminslag. De as werd uitgestrooid over de velden.
En er is nog zoveel meer te ontdekken over de oude kersttradities… Lees het volledige verhaal op 750x Amsterdam!
