De eerste lhbtq+-protestmars in Amsterdam werd georganiseerd op 25 juni 1977 vanuit de verontwaardiging over de uitslag van een referendum in Florida eerder die maand. Een lokale verordening in Miami-Dade County die discriminatie op grond van seksuele geaardheid bij huisvesting of werk verbood werd teruggedraaid. Tot 1977 kende Nederland geen grote Gay Prideprotestmarsen, zoals de Amerikaanse, maar door deze ontwikkelingen in de VS werd de lhbtq+-beweging steeds zelfbewuster en politieker.
De zangeres Anita Bryant voerde een antihomocampagne van christelijke fundamentalisten aan, getiteld ‘Save our Children’. Zij stelde dat de lokale antidiscriminatiewet haar juíst discrimineerde doordat die verhinderde dat (haar) kinderen de bijbelse zedenleer bijgebracht kon worden. Bryant was een tijdlang het boegbeeld van de Moral Majority die vanaf 1979 de politiek van de Republikeinse partij ging beheersen. Bryants haatcampagne was olie op het vuur voor de lhbtq+-beweging, ook internationaal. In Nederland was er veel verontwaardiging: hoe kon president Jimmy Carter, die een fervent voorvechter van mensenrechten was en ook zijn steun voor de verordening in Florida had uitgesproken, dit toestaan?
Op 4 juni plaatsten 51 prominente Nederlanders – onder wie parlementsleden, protestante en katholieke geestelijken en voorvechters van burgerrechten – een paginagrote advertentie in de Miami Herald met de tekst: ‘Wij, uit het land van Anne Frank, weten waartoe vooroordelen en discriminatie kunnen leiden.’ De Stichting Vrije Relatierechten wilde nog een advertentie plaatsen, ditmaal in Time Magazine. De rekening hiervoor was 120.000 gulden. Om dit geld op te halen werd op 8 oktober 1977 een benefietconcert georganiseerd in het Amsterdamse Concertgebouw, met de naam Miami Nightmare. Het benefietconcert was een succes. Tv-icoon Mies Bouwman presenteerde de hele avond. Er waren optredens van onder anderen Pia Beck, Martine Bijl, Jos Brink, Manfred Langer, Sylvia de Leur, Robert Long en Albert Mol. Bouwman wilde eigenlijk rond drie uur ’s nachts de avond afsluiten, maar het publiek bleef maar om toegiften vragen. Het concert werd uiteindelijk om vijf uur ’s ochtends afgesloten met het zelfgeschreven protestlied ‘Luister Anita’ van de Zangeres Zonder Naam, waarin ze kritiek uit op Bryant en het aanwezige publiek toezingt.
Hier bleef het niet bij. Het COC stuurde Carter een protesttelegram en koos het politieke pad. Een groep actieve Nederlandse lesbiennes wilde hun verontwaardiging luid laten horen. Op dinsdag 14 juni kreeg de Internationale Lesbische Alliantie toestemming van de Amsterdamse politie om een mars te houden tijdens het weekend waarin elders ter wereld de Gay Pride-marsen plaatsvonden (Christopher Street Day). Voor deze ‘Internationale homobevrijdings- en solidariteitsdag’ organiseerden zij met succes in korte tijd een kleine mars van zo’n 2000 deelnemers. Deze demonstratie op 25 juni 1977 ging door dwars door Amsterdam en eindigde op het Leidseplein, voor Hotel American.
Door deze demonstratie kwam er een alternatief circuit naast het COC. Veel leden van de Internationale Lesbische Alliantie die de demonstratie organiseerden, realiseerden zich dat het tijd werd solidariteit te vragen voor hun eigen positie in de maatschappij en om deze zelf te kunnen onderzoeken. Het werd de opmaat naar het ontstaan van Lesbische- en Homostudies binnen de Universiteit van Amsterdam en latere protestmarsen die uiteindelijk leidden tot het ontstaan van de jaarlijkse Roze Zaterdag.
Een uitgebreide versie van dit artikel over de demonstratie van 1977 en Miami Nightmare vind je op With Pride. With Pride is het online verhalenplatform van IHLIA LGBTI Heritage met ruim 100 verhalen over lhbtiq+-emancipatie in Nederland.
IHLIA LGBTI Heritage is het grootste lhbtiq+-erfgoedarchief van Europa en speelt een cruciale rol in het behouden, ontsluiten en toegankelijk maken van de geschiedenis en cultuur van de lhbtiq+-gemeenschap. IHLIA is gevestigd in OBA Oosterdok met een eigen expositieplein op de 3e verdieping dat dagelijks gratis te bezoeken is.
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
