Sla navigate over

Hoe ontstond het ruige Havenstraatterrein?

28 april 2025
Geschreven
Zuid
Verleden
Heden

De ‘rafelrand’ achter het Haarlemmermeerstation wordt de komende jaren bebouwd. Het is een wonderlijk gebied. Gelegen aan het eeuwenoude riviertje de Schinkel en de Amstelveenseweg, oorspronkelijk het middeleeuwse pad tussen Amsterdam en Amstelveen. In 1915 kwam hier het Haarlemmermeerstation. Maar het passagiersvervoer stopte al in 1950. Zo ontstond het lege terrein.

1950. Zijgevel van het Huis van Bewaring, Havenstraat 6. In 2013 sloot de gevangenis definitief.

Opvallende gebouwen

Op de hoek van de Havenstraat en de Amstelveenseweg staat het vroegere Huis van Bewaring. Het begon in 1890 als strafgevangenis. Nu zit er ‘The British School’; symbool van de internationalisering van Amsterdam. Verderop zit de tramremise Havenstraat uit 1914, die gewoon in gebruik is. En dan staat er het sierlijke Haarlemmermeerstation uit 1915. Tot 1972 reden er nog goederentreinen naar Aalsmeer en Uithoorn. Er werden vooral kolen vervoerd. Sinds 1975 zit achter het station de Museumtramlijn, die begon met de viering van Amsterdam 700 jaar. Naast de oude spoorlijn achter het station staan hallen voor bedrijfjes en loodsen voor de mooie oude trams. Ervoor ligt het Haarlemmermeercircuit uit 1953.

Woonwijk

Om de groene gebieden rond de stad te behouden, worden de lege gebieden binnen de stad bebouwd. Dat noemen we ‘verdichting’ en ‘compacte stad’. De prijs hiervan is dat leuke, rommelige gebieden verdwijnen. Ook dit terrein wordt volgebouwd. Daarvoor in de plaats komt een mooie woonwijk die nodig is vanwege de woningnood. Kijk voor de plannen voor het Havenstraatterrein op Havenstraatterrein: 500 woningen, een basisschool en bedrijven.

We laten u aan de hand van mooie foto’s zien hoe deze rafelrand ontstond.

Ongeveer 1610. Op de kaart is De Nieuwe Meer te zien, de Amstelveenseweg en de Overtoom. De Schinkel loopt van De Nieuwe Meer naar de Overtoom en je ziet daar het puntje waar de Havenstraat kwam. Het Havenstraatterrein is dus een oud gebiedje tussen een pad en een riviertje. Ook zie je rechtsboven de stad waar de grachtengordel wel gepland, maar nog niet gebouwd is. De bouw van de grachtengordel begon in 1613.
Ongeveer 1910. Foto van Bernard Eilers. Amstelveenseweg bij de Schinkel. Het is een nog volkomen landelijk gebied, het lijkt wel de Achterhoek. De Amstelveenseweg is een onverhard pad. Nu loopt er een zeer brede autoweg met viaducten. 

1928. Midden het voormalig stadion (1913-1930) dat gesloopt werd. Daarboven het gebleven Olympisch Stadion, Stadionplein 20, en de Schinkel. In 1928 waren de Olympische Spelen in Amsterdam. Amsterdam West en Buitenveldert zijn nog leeg. Het Haarlemmermeerstation staat er wel. Te herkennen is de + vorm van de gevangenis. Je kunt goed zien hoe de stad oprukt in het landelijke gebied.

1915. Het Haarlemmermeerstation, toen nog Willemsparkstation genoemd. Een sierlijk ontwerp van architect De Bazel (1869-1923) die ook het beroemde gebouw van het Stadsarchief aan de Vijzelstraat ontwierp. Het elegante gebouw staat nog altijd een beetje eenzaam en verloren op deze plek. De trein liep naar Amstelveen, Aalsmeer en Uithoorn. De spoorlijn was uiteindelijk geen succes. De treinen verdwenen en er kwam een busstation. Het gebouw werd in de jaren 1990 door de Nederlandse Spoorwegen overgedragen aan stadsdeel Zuid. Nu zit er een horecagelegenheid en in een gedeelte het trammuseum.

1950. Stoomtrein op Haarlemmermeerstation vlak voor het staken van de dienstregeling met personentreinen.
1960. Tramremise Havenstraat. Gezien vanaf het dak naar de rotonde met de kruising met de Amstelveenseweg. Je ziet een deel van de Agneskerk uit 1931.

De remise van de Museumtram. De Museumtram blijft in de nieuwe plannen voor het gebied. Daarvoor voerde de organisatie wel een procedure tegen de gemeente. Je kunt met de Museumtram een tochtje over het spoor maken tot Bovenkerk voorbij Amstelveen. Hoewel de laatste etappe nu tijdelijk buiten gebruik is. Ook kun je met zo’n mooie oude tram door de stad rijden. Een waar feest voor de liefhebber.

Foto’s: Stadsarchief Amsterdam

Historische achtergrondverhalen

Wekelijks komen er nieuwe historische achtergrondverhalen bij op de nieuwspagina van de gemeente Amsterdam. Een deel van deze verhalen verschijnt ook in de gemeentekrant Amsterdam. De oplage is 523.000 exemplaren en komt zes keer per jaar uit in heel Amsterdam.

Meer achtergrondverhalen?

* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.