Net als andere migrantengroepen begonnen Marokkaanse Nederlanders vanaf de jaren ‘70 hun eigen organisaties op te zetten. Deze ‘zelforganisaties’ of ‘migrantenorganisaties’ dragen bij aan de participatie en emancipatie van hun achterban: ze organiseren activiteiten zoals taallessen, huiswerkbegeleiding, debatten over emancipatie en informatie over de gezondheidszorg. Deze organisaties bereiken vaak mensen die andere instanties moeilijk kunnen bereiken en zijn ook een plek waar politiek en bestuurlijk talent kan groeien.
Marokkaanse Amsterdammers hebben door de jaren heen honderden van zulke organisaties opgericht. Deze organisaties verschillen onderling sterk van elkaar, bijvoorbeeld omdat ze zich richten op verschillende herkomstgebieden, leeftijden, genders, seksuele oriëntaties, maatschappelijke problemen, wijken in de stad, beroepsgroepen of religieuze stromingen.
In de jaren ‘90 en het begin 21e eeuw kregen veel van deze organisaties het moeilijk toen subsidies werden verminderd. In het liberale beleid kwam de nadruk op individuele ontplooiing te liggen. Voor ‘etnische minderheden’, die inmiddels ‘allochtonen’ werden genoemd, betekende dit dat ze minder als onderdeel van een groep werden aangesproken, maar meer als individuele burger. Doelgroepenbeleid raakte langzaam uit de mode.
Voor veel Marokkaans-Amsterdamse zelforganisaties betekende deze beleidsveranderingen dat het bijvoorbeeld moeilijker werd om financiering te krijgen voor activiteiten als de sociaal-maatschappelijke hulpverlening die via spreekuren werd geboden.
Omdat structurele vormen van subsidie steeds meer werden vervangen door projectmatige subsidies moesten veel zelforganisaties om voldoende middelen binnen te krijgen zich meer gaan richten op activiteiten waar de overheid prioriteit aan gaf. Dat waren niet altijd de activiteiten waar de achterban behoefte aan had. Veel organisaties zijn inmiddels verdwenen, en andere richten zich nu niet meer specifiek op Amsterdammers van Marokkaanse herkomst. Hieronder een aantal voorbeelden.
Homoseksualiteit is in grote delen van de Marokkaans Amsterdamse gemeenschap nog een taboe, waardoor veel Marokkaanse lhbtiq+ personen niet openlijk voor hun geaardheid uitkomen. Dit kan leiden tot mishandeling, verstoting, dakloosheid of zelfs zelfmoord. Organisaties zoals Strange Fruit (1989-2002) boden steun aan Turks- en Marokkaans-Nederlandse lhbtiq+ jongeren en werkten aan de ontwikkeling van een queer moslimidentiteit.
Een ander belangrijk initiatief is de Marokkaanse boot tijdens de Canal Parade, die voor het eerst in 2014 meevoer, onder leiding van initiatiefnemer Ilias Zian. In 2016 en 2017 voer de boot opnieuw mee.
Pink Marrakech, opgericht in 2014 door Nassiri Belaraj, zet zich in voor de sociale acceptatie en veiligheid van Nederlands-Marokkaanse lhbtiq+ personen. Ze organiseren bijeenkomsten en voorlichting en waren in 2017 initiatiefnemer van de derde Marokkaanse boot tijdens de Canal Parade.
Habibi Ana was van 2001 tot 2013 een belangrijke ontmoetingsplek voor Marokkaanse lhbtiq+ personen. Het café, opgericht door Atef Salib, bood een veilige ruimte voor jongeren en werd beschouwd als het eerste Arabische homocafé ter wereld.
Maruf, opgericht door onder andere Dino Suhonic en Dounia Jair, ondersteunt queer moslims bij hun zelfacceptatie en empowerment. Ze zijn ook initiatiefnemers van het European Queer Muslim Network.
Ongeveer 75-80% van de Marokkaanse Nederlanders is van Amazigh (‘Berber’) afkomst, met de meeste afkomstig uit de Rif-regio, waar Tarifiyt wordt gesproken. In de jaren ‘60 tot ‘80 was er weinig aandacht voor deze culturele achtergrond, zowel in Nederland als in Marokko, waar de overheid arabisering nastreefde en de Amazightalen verbood.
In de jaren ‘90 ontstonden in Nederland organisaties die streden voor erkenning van de Amazigh-identiteit en gelijke rechten in Marokko. Voorbeelden hiervan waren Syphax, Adrar en de Amsterdamse organisaties Amazigh en Izaouran (onder leiding van Mohammed Chacha). Deze organisaties begonnen later ook Amazighcultuur en -taal in Nederland te promoten via debatten en festivals. Prominente figuren in deze beweging zijn Asis Aynan, bekend van de Berberbibliotheek, en onderzoekers zoals Abderrahman El Aissati en Said Essanoussi.
Stichting Aknarij, opgericht door Amsterdamse jongeren met een Amazigh-achtergrond uit Zuid- Marokko, richt zich op de tweede en latere generaties Marokkaanse Nederlanders. De stichting streeft naar een samenleving waarin gelijkheid en solidariteit vanzelfsprekend zijn en draagt actief bij aan sociale cohesie in Amsterdam. Daarnaast bevordert Aknarij ontwikkelingssamenwerking in Marokko, met speciale aandacht voor de Dadesvallei, de regio van herkomst. Na de aardbeving in Marokko in 2023 organiseerde Aknarij samen met EMCEMO en religieuze groepen zoals de Raad van Moskeeën Noord-Holland een hulpactie.
Er zijn in Amsterdam vele tientallen organisaties door Marokkaanse Amsterdammers opgericht die actief zijn of waren in bepaalde delen van de stad. Enkele voorbeelden van organisaties die door Marokkaanse Amsterdammers zijn opgericht:
Assadaaka Community, opgericht door Ahmed el Mesri in Zeeburg, strijdt voor participatie en tegen armoede en eenzaamheid door verbindende activiteiten. Kantara-Brug in ontwikkelt projecten gericht op deelname aan de samenleving. Kantara is actief in Amsterdam (Nieuw) West. Kantara ontwikkelde het succesvolle project Gouden Mannen gericht op de emancipatie van 50+ mannen.
Al Maarif, actief in de Watergraafsmeer sinds de jaren ‘80, ondersteunt de emancipatie en participatie van Marokkaanse gezinnen met speciale aandacht voor vrouwen, senioren en jongeren.
In 1990 werd de Stedelijke Marokkaanse Raad (SMR) ingesteld, een adviesraad van de gemeente Amsterdam. In de SMR werkten seculiere organisaties als het KMAN samen met de Amsterdamse moskeeorganisaties. De SMR gaf niet alleen adviezen, maar ontwikkelde ook projecten gericht op participatie en criminaliteit. Daarnaast werd voorlichting gegeven, onder andere via het Nederlands Arabische blad De Meraat, dat 10 keer per jaar verscheen.
Marokkaan in Mokum heeft een rijk gevuld programma dat verspreid over heel 2025 plaatsvindt. Van 3 tot en met 7 maart 2025 is bij Stichting Argan de expositie Marokkaan in Mokum te bezichtigen. De tentoonstelling belicht de geschiedenis, cultuur en bijdrage van Marokkanen in Amsterdam.
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
