Wandeling onderaan de tekst.
De eerste kloosters verschenen in de stad niet eerder dan eind 14e eeuw op initiatief van steenrijke priesters als Dirk Sloyer( Stichter Kartuizerklooster net buiten A’dam), en Gijsbert Dou, een leerling van Geert Grote (1340-1384), later persoonlijke vriend en biechtvader van Geert Grote. Geert Grote was de grondlegger van de Moderne Devotie, een hervormingsbeweging binnen de katholieke kerk, waarbinnen onder meer de Navolging van Christus is ontstaan (door Thomas a Kempis). De beweging van de Moderne Devotie, de eerste Joods-Christelijke humanistische stroming in de Lage Landen, was van groot belang voor de snelle opkomst van de Amsterdamse kloosters. Desiderius Erasmus, een van de invloedrijkste denkers uit de Noordelijke Renaissance, studeerde aan de Latijnse school te Deventer van de Broeders van het Gemeene Leven. Kloosterorden: Er waren vnl. Moderne Devoten in Amsterdam aanwezig, met daarnaast nog Franciscanen/Clarissen, en Cellebroeders-en Zusters. De Moderne Devotie kende drie verschillende vormen van geloofsgemeenschappen nl. ; Broeders-Zusters van het Gemeene Leven(zonder regel), Broeders-Zusters van de 3eOrde van Sint Franciscus, en Regulieren/Regularissen.
Vele kloosters begonnen als private woongemeenschappen, in navolging van Christus en het leven van de eerste christenen. Dit waren de Broeders – en Zusters van het Gemeene Leven, die zonder kloosterregel leefden. Later kozen ze, alsleken, voor de kloosterregel van de Derde Orde van Franciscus, omdat de gemeenschappen te groot werden voor een huis en ze graag een eigen kapel wilden. Daar was toestemming voor nodig van Paus en Bisschop. Toestemming kregen ze alleen wanneer ze een kloosterregel aannamen. Zij hielden zich, naast contemplatie, o.a. met zieken-, wezen- en armenzorg bezig. Daarbij namen de Cellebroeders en -zusters een speciale plaats in, door zich te wijden aan het verzorgen van pestlijders en andere besmettelijke zieken, inclusief de lijkbegraving. Gasthuizen: Oorspronkelijk waren gasthuizen bedoeld om pelgrims tijdelijk onderdak en verzorging te verschaffen. In een opkomende wereldstad als Amsterdam, met een trekpleister als het Mirakel van Amsterdam, bracht dat veel volk binnen de stad met het risico van overdraging van besmettelijke ziekten. Dat resulteerde in de stichting van meerdere gasthuizen.
Het Bethaniënklooster, bijvoorbeeld, was een refugié voor “gevallen vrouwen” die aan nieuw leven wilden beginnen. Het is gesticht tussen 1450 en 1460 en nam in zijn glorietijd het blok tussen O. Z. Achterburg- wal, Kloveniersburgwal, Barndesteeg en Bethaniënstraat in. De zusters leefden volgens de regel van Augustinus. Het klooster werd in korte tijd populair bij de Amsterdamse vrouwen en al spoedig zat het vol met rijke nonnen en proveniersters, een bewoning van rond de 220 in totaal (1462). De zusters hielden zich o.a. bezig met vetweiderij en leverden bijvoorbeeld de ossen voor schuttersmaaltijden Omslag in appreciatie van kloosters: Na eerst een welkome aanvulling op de stedelijk dienstverlening geweest te zijn sloeg de waardering van het stadsbestuur gedurende de 15e eeuw om. Na een bescheiden begin konden kloosters, dankzij vrijstelling van belasting en accijnzen, flinke vermogens opbouwen en alle grond rond hun klooster opkopen. Eind 15e, begin 16e eeuw werden belastingvoordeeltjes en voorrechten stuk voor stuk teruggedraaid. Bijna alle kloostergemeenschappen werden gesloten, m.b.v. bijvoorbeeld een sterfhuisconstructie voor de broeders en zusters.
In het kader van 750 jaar Amsterdam, en 750 jaar Geloof in Mokum, is er een wandelroute gemaakt langs de oude – en soms nog bestaande kloosterlocaties. Amsterdam kende in de Middeleeuwen 21 kloosters/conventen, een Begijnenhof, een aantal Kapellen, en meerdere Gasthuizen. De route is gekoppeld aan kernwaarden van de stad Amsterdam, zoals ze o.a. werden uitgesproken door burgemeester Femke Halsema bij opening 750 jaar Amsterdam, in de St. Nicolaasbasiliek op 27 oktober 2024.
Amsterdam: een stad van vrijheid, handel en innovatie, maar wat ligt er verborgen onder de oppervlakte? Wat heeft de stad gemaakt tot wat ze vandaag is? Tijdens de evenementen van ‘750 jaar Geloof in Mokum’ ga je op reis door negen eeuwen religieuze geschiedenis, die de stad heeft gevormd zoals we die nu kennen. Op zondagochtend 2 maart werd deze negen-delige serie gelanceerd in de eredienst van de Oude Kerk Gemeente.
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
