Annie M.G.Schmidt (1911-1995) was de beroemdste bibliothecaresse van Nederland, maar wie weet dat? Ze was natuurlijk al heel beroemd als schijfster van kinderboeken, ‘mjoezikuls’ (haar eigen spelling) en radio- en televisieseries, dus dat ze bibliothecaris was geweest bij de toenmalige OBA, was enigszins ondergesneeuwd.
Daarbij, hoeveel beroemde bibliothecarissen kent u? Nico van Dijkshoorn? Nee, die is geen bibliothecaris al heeft hij jaaaaren in Amstelveen gewerkt. Jeltje van Nieuwenhoven, voorzitter Tweede Kamer ? Nee, dat weet u ook niet, net zo min als u weet dat Theun de Vries in 1931 als bibliothecaris in Sneek werkte.
Maar Annie! Ze is tien jaar lang met hart en ziel bibliothecaresse geweest. Opgeleid door de toenmalige bazen van het openbare bibliotheekwerk, waarmee ze meteen al het nodige te stellen had. Annie was toen al een verstokte roker, en dat zagen de heren helemaal niet zitten. Uiteraard was het wat anders dat de heren zelf rookten.
Na haar opleiding kwam ze naar Amsterdam en werkte in de jeugdbibliotheek Wijde Steeg onder leiding van de zeer idealistische juffrouw Boerlage. Annie moest onder andere voorlezen aan kinderen. Zij begon met het voorlezen uit het zeer brave De Waterkinderen van Charles Kingsley. Binnen de kortste keren barstte er een tumult los onder de jeugd: “ Wat een waardeloos verhaal! Daar betalen we niet voor, we hebben de geldpest niet!” (Ze moesten namelijk een paar centen betalen om voorgelezen te worden.) Annie pakte toen, naar eigen zeggen, een boek met roversverhalen waarin er flink op losgeslagen en geschoten werd, ‘en toen was het weer goed’.
“Annie presenteerde ons thee, koekjes, rookte onafgebroken en was de hartelijkheid en opgewektheid zelve.”
Heel jammer is het dat nauwelijks terug te vinden is wat en waar Annie nog méér voor de OBA heeft gedaan en gewerkt. Zeker is dat ze ook aangesteld is geweest op filiaal Meidoornplein, het huidige OBA van der Pek.
Toen ik ontdekte dat zij bij de OBA in dienst was geweest, stuurde ik haar in november 1984 een kaart met verzoek om een gesprek. Een week later zat ik, samen met een bevriende jeugdbibliothecaresse, bij haar thuis in de Vossiusstraat. Annie presenteerde ons thee, koekjes, rookte onafgebroken en was de hartelijkheid en opgewektheid zelve. Ik had een cassetterecordertje bij me en vroeg haar van alles over haar tijd in de bibliotheek. Ze vertelde onder meer dat ze meteen ontslag nam toen de Joodse medewerkers ontslag kregen aangezegd. Ze keerde linea recta terug naar haar geboortegrond in Zeeland, en werd in 1941 directrice van de bibliotheek in Vlissingen, waar ze tot het einde van de oorlog actief was in het verzet, maar daar wilde ze absoluut niets ‘groots’ over zeggen.
Annie sprak met liefde over haar bibliotheekjaren, maar ze verlangde naar méér, sprankelender, spannender. Ze noemde zich een ‘bibliotheektut’. Bij de documentatieafdeling van Het Parool, vanaf 1946, bloeide ze op, en dat hebben we geweten!
Terecht kreeg Annie in de nieuwe Centrale Bibliotheek aan het Oosterdok een eigen Voorleeszaal. Bij het betreden van de Jeugdafdeling kwam je de Krullevaar tegen, u weet wel, die befaamde vogel uit Pluk van de Petteflet.
Om dit eerbetoon af te sluiten: er is in Amsterdam een Annie M.G. Schmidtstraat. Maar niemand komt daar ooit. Het is de ongezelligste straat die je je kunt voorstellen, tussen de OBA Oosterdok en het Conservatorium in gelegen. Er woont niemand, er is niks te doen behalve dan doorheen te lopen. Niet bepaald het beste eerbetoon aan de beroemdste bibliothecaresse van Nederland. Maar Annie zou er ironisch om gelachen hebben!
Auteur: Leo Willemse
Het gesprek met Annie, 40 minuten, is terug te luisteren op de website van de OBA https://oba-senioren.nl/interviews/
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
