Op Allerzielen herdenken veel katholieken hun overleden dierbaren. Ze bezoeken dan hun graven en brengen bloemen mee en branden een kaarsje. Zo ook bij gemeentebegraafplaats De Nieuwe Ooster, een van de grootste en meest bijzondere begraafplaatsen van Nederland. Maar waarom is deze begraafplaats zo bijzonder?
In het hart van Amsterdam-Oost, midden in de drukte van het dagelijks leven aan de Kruislaan, ligt begraafplaats De Nieuwe Ooster. Deze parkachtige begraafplaats van 33 hectare is meer dan een laatste rustplaats. Het is met 28.000 graven een levende herinnering aan generaties Amsterdammers die ons voorgingen.
In de 19e eeuw groeide in Amsterdam na de sluiting van sommige oude stadskerken de behoefte aan nieuwe graven. Er was te weinig ruimte om de overledenen ter aarde te brengen. De gemeente Amsterdam kocht daarom in 1888 een stuk terrein van 16 hectare in de toen nog zelfstandige buurgemeente Watergraafsmeer. Op dit stuk land moest een nieuwe begraafplaats komen, om de inmiddels te kleine Oosterbegraafplaats bij de Muiderpoort te vervangen.
Landschapsarchitect Leonard Anthony Springer werd aan het werk gezet om een nieuwe rustplaats te ontwerpen. Springer stond bekend om zijn Engelse stijl van romantische landschappen zonder symmetrie en evenwicht. Ook water was een belangrijk onderdeel van zijn stijl. Het ontwerp van Springer resulteerde in een parkachtige omgeving met paden en veel verschillende planten en bomen. Op 1 mei 1894 werd de begraafplaats officieel geopend.
Door de jaren heen is De Nieuwe Ooster continu meegegroeid met de stad. Er kwamen uitbreidingen, zoals een rouwcentrum en zelfs een uitvaartmuseum, en de begraafplaats liep voorop in ontwikkelingen en uitvaartrituelen. Tegenwoordig is het na Westgaarde (1971) ook het oudste crematorium van Amsterdam (1994).
De Nieuwe Ooster is inmiddels uitgegroeid tot een ware afspiegeling van de Amsterdamse samenleving, met een enorme verscheidenheid aan monumenten zoals het Theo Thijssenmonument, het Buchenwaldmonument en het Amsterdam UMC-monument. De begraafplaats biedt een multiculturele kijk op de stad en zijn inwoners. Hier liggen mensen van verschillende achtergronden, geloven en culturen naast elkaar begraven, wat het tot een symbolische plek van verbinding en gelijkheid maakt.
Zo ligt Nobelprijswinnaar Johannes Diderik van der Waals (1837-1923) begraven op De Nieuwe Ooster. Ook oud-burgemeester Eberhard van der Laan (1955-2017), de Surinaamse dominee Rudy Polanen (1943-2008) en de eerste directeur van Artis, Gerardus Frederik Westerman (1807-1890) zijn te ruste gelegd op de begraafplaats. Op het graf van Westerman houdt een meer dan levensgrote uit brons vervaardigde hond de wacht, de belichaming van trouw en beschermer van het graf.
En zo zijn er op De Nieuwe Ooster nog vele anderen begraven die met hun verhalen of na hun dood de stad kleur hebben gegeven. Verzetshelden, kunstenaars, en gewone Amsterdammers rusten hier zij aan zij, elk met hun eigen unieke levensverhaal, verweven met de geschiedenis van de stad.
De Nieuwe Ooster is geen katholieke begraafplaats maar is er, als gemeentelijke begraafplaats, voor alle Amsterdammers. Op zondag 3 november 2024 worden op De Nieuwe Ooster de overledenen van het afgelopen jaar met liefde en aandacht herdacht. Van 12.00 tot 17.00 uur zijn nabestaanden welkom om stil te staan bij het leven van hun dierbaren. Vrijwilligers en medewerkers begeleiden deze middag, waarin ruimte is voor herinnering en verbondenheid. Nabestaanden kunnen een bloembol planten voor hun geliefde. In de lente zal deze bloeien en een levende herinnering vormen in de Tuin voor Alle Zielen. U kunt voor het herdenkingsmoment ook terecht bij begraafplaats De Nieuwe Noorder.
Voor wie dieper wil duiken in de geschiedenis van de begraafplaats is er het boek Waarachtige Verhalen, geschreven door oud-directeur van De Nieuwe Ooster, Marie-Louise Meuris. In dit boek belicht zij niet alleen de 130 jaar oude geschiedenis van de begraafplaats, maar ook bijzondere gebeurtenissen en opvallende graven van bekende en onbekende Amsterdammers.
Terreinuitbreidingen, sloop en nieuwbouw, de komst van een crematorium, een uitvaartmuseum en een rouwcentrum, veranderde uitvaartrituelen, het komt allemaal voorbij en laat zien hoe deze begraafplaats een onmisbaar onderdeel van de samenleving is.
Wilt u meer weten over De Nieuwe Ooster? Kijk dan op De Nieuwe Ooster – Begraafplaats, Crematorium & Gedenkpark Amsterdam. Ook kunt u zich inschrijven voor de nieuwsbrief via c.van.der.elst@amsterdam.nl.
Wekelijks komen er nieuwe historische achtergrondverhalen bij op de nieuwspagina van de gemeente Amsterdam. Een deel van deze verhalen verschijnt ook in de gemeentekrant Amsterdam. De oplage is 523.000 exemplaren en komt zes keer per jaar uit in heel Amsterdam.
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
