De nacht is het kloppende hart van Amsterdam, waar creativiteit, kunst en muziek tot bloei komen. Een korte geschiedenis.
Natuurlijk werd er voor eind jaren ‘80 al gedanst in Amsterdam. Studenten gingen Dansen bij Jansen en voor het grote publiek was er sinds 1986 een echte club: de Escape, waar vooral Top 40 muziek werd gedraaid. Toch was het nooit echt wat geworden met de Amsterdamse uitgaansscene. Waar New York, Berlijn en ook Brussel in de jaren ’70 en ’80 al grote disco’s en een flamboyant uitgaansleven kenden, was er in Amsterdam weinig te beleven.
In die eind jaren ’80 legden de RoXY en club iT de basis voor wat nu wordt gevierd als de bloeiende Amsterdamse nachtcultuur. De RoXY, gelegen aan het Singel, werd in 1987 geopend. De iT, aan de Amstelstraat 24, in 1989. Zij gaven ruimte aan een nieuwe, revolutionaire muziekscene waarin de Amerikaanse housemuziek voor het eerst een podium vond. En ze creëerden een sfeer van vrijheid en extravagantie die mensen van over de hele wereld naar Amsterdam trok.
De RoXY stond bekend om haar extravagante shows en legendarische portiers. Het deurbeleid was streng, maar creativiteit en openheid werden beloond. RoXY was de eerste club die housemuziek uit Amerika omarmde. Daarmee zette de club de toon voor een nieuw tijdperk in het Amsterdamse nachtleven. Mensen kwamen van heinde en verre om zich in het zweet te dansen en de ongeremde sfeer van de RoXY te ervaren. Het was een wereld waarin housemuziek, fantasierijke decors en excentrieke bezoekers elkaar vonden in een viering van vrijheid en expressie.
In die periode liet Manfred Langer, de Oostenrijkse ondernemer achter homocafé Chez Manfred, zijn oog vallen op een oude bioscoop aan de Amstelstraat. De Oostenrijker was een flamboyante verschijning in Amsterdam. Hij had veel energie en gevoel voor show: als een wervelwind verscheen hij in de Amsterdamse gayscene. Manfred was een gangmaker in verschillende homocafés, waaronder de Amstel Taveerne. Hij gaf discofeesten in Escape, organiseerde shows met Nederlandse artiesten als Gerard Joling en René Froger, en kon zelf ook aardig zingen.
Maar Manfred wilde meer. Toen hij ontdekte dat de bioscoop te koop stond, het oude Flora Theater en op dat moment de noodlijdende club Bebob, twijfelde hij geen moment. Hij zag het succes van de RoXY en wist dat hij iets bijzonders kon toevoegen aan de scène. Nieuwe uitgaansmuziek en een nieuwe uitgaanscultuur. Hij kocht de bioscoop en binnen enkele weken opende homodiscotheek iT de deuren. Waar de RoXY baanbrekend was in muziek en sfeer, bracht de iT de extravagantste feesten, waar iedereen welkom was en zelfexpressie centraal stond.
Manfreds iT werd direct een groot succes. De club trok een gemengd publiek, van dragqueens en levensgenieters in leer en boa’s tot studenten in crop tops. Elke avond was er een ander thema, van GAY GANG BANG NIGHT tot MAD HOUSE en SIN OF SUNDAY, met optredens van travestieten en internationale sterren zoals Grace Jones en Boy George. Voor de deur stonden limousines te wachten, en bezoekers arriveerden in extravagante outfits, klaar om de nacht van hun leven te beleven. Er waren danseressen, goede akoestiek, verschillende kleinere podia, zodat bezoekers zich sterren op de bühne konden voelen, en natuurlijk Manfred zelf. Die liep vaak rond in glimmende pakjes en maakte, terwijl hij ‘heugjes en meugjes’ aan zijn gasten uitdeelde, graag een babbeltje. Waar de RoXY geen vipruimte aan zanger Prince gaf, rende Manfred de straat op toen hij hoorde dat Eddie Murphy in de buurt was.
Net als de RoXY was de iT een symbool van vrijheid en creativiteit. De nieuwe uitgaansscene, geïnspireerd door de uitbundige feesten op Ibiza en de housemuziek gecombineerd met de gay cultuur, bleek een kweekvijver voor party drugs. Losbandigheid en rookmachines gevuld met poppers. De iT was groot genoeg, dus bezoekers konden vaak ongezien een slik of een snuifje nemen.
Dit trok ook de aandacht van de autoriteiten. Drugsgebruik was wijdverbreid, en in 1999 werd de club gesloten na een grote politie-inval. Dit was het begin van het einde voor iT. De RoXY was een paar maanden daarvoor volledig afgebrand. Dat gebeurde op de dag dat Peter Giele, een van de oprichters, werd begraven, nadat bij het afsteken van binnenvuurwerk de airco niet uit was gezet. Zo stierven 2 iconische, Amsterdamse houseclubs vlak na elkaar een roemloze dood. De iT werd nog wel heropend, maar dit liep uit op een deceptie. De club werd in 2005 failliet was verklaard.
Toch leeft de nalatenschap van de iT en RoXY voort in het moderne nachtleven van Amsterdam. Bijvoorbeeld tijdens Amsterdam Dance Event (ADE), waar duizenden muziekliefhebbers naar de stad trekken om deel te nemen aan feesten, conferenties en culturele uitwisselingen. Ook in het kader van 750 jaar Amsterdam wordt speciale aandacht besteed aan het nachtleven. Garage Noord, Kanaal 40 en RadioRadio prestenteren ʻde nachtʼ. Zij bundelen de krachten om de viering van 750 jaar Amsterdam van een waardig nachtprogramma te voorzien.
Met dank aan de nieuwsredactie gemeente Amsterdam
Garage Noord, Kanaal 40 en RadioRadio programmeren het hele jaar door clubnachten, talks en workshops rondom relevante thema’s voor de Amsterdamse nachtcultuur. Met dit programma wordt de huidige staat van de Amsterdamse nachtcultuur gevierd en tegelijkertijd geëvalueerd. Alle talks en workshops zijn gratis te bezoeken (let op! beperkte capaciteit, meld je vooraf aan) en zijn na afloop terug te luisteren.
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
