In 1984, tijdens de tweede feministische golf, richtten Cora Vlaar en Rita Verpalen garagebedrijf De Knalpot op in kraakpand La Louvre in de Amsterdamse Jordaan (Eerste Passeerdersdwarsstraat). De naam bevatte zowel een verwijzing naar lesbiennes als naar de knalpot, een onderdeel in de uitlaat van een auto.
De Knalpot bood een werkplaats waar vrouwen een cursusreeks autotechniek konden volgen. Het succes van de garage groeide gestaag. Monteuses Annemieke Pels en Rita Verpalen brachten in 1987 het boek Van Bumper tot Bumper, autosleutelboek voor vrouwen uit om nog meer vrouwen te inspireren. De garage stopte in 1989, tijdens de vijf jaren dat de Knalpot heeft bestaan heeft ze autotechniek toegankelijk gemaakt voor honderden vrouwen.
De idealen van de automonteuses kwamen grotendeels overeen met de lesbisch-feministische beweging uit die tijd. Deze beweging richtte zich op het vergroten van de zelfstandigheid van vrouwen, omdat ze van mening waren dat mannen overbodig waren. Ze organiseerden bijeenkomsten gericht op de ontplooiing van vrouwen. Rita Verpalen: ‘We doen dit niet vanuit het idee dat “we alles zonder mannen” zouden moeten kunnen; we geven vrouwen de keuze. Én we laten ze delen in de lol die wij erin hebben.’
De initiatiefneemsters verbouwden met hard werken en enkele startsubsidies (onder andere van Mama Cash) het oude kraakpand tot een werkplaats. In de werkplaats werden door de ervaren monteuses basis- en vervolgcursussen autotechniek gegeven aan vrouwen. De vrijwilligsters achtten de Knalpot van belang, omdat vrouwen niet werden geaccepteerd in een mannen-garage.
In tien bijeenkomsten leerden de vrouwen de basisprincipes van autotechniek en de meest voorkomende technische termen. Sommige cursisten ambieerden een carrière als monteuse, anderen zochten enkel naar meer kennis of de vaardigheden om kleine reparaties zelf uit te kunnen voeren.
Behalve voor cursussen stelde de Knalpot haar werkplaats beschikbaar als doe-het-zelfruimte en om auto’s van klanten te repareren. Door mond-tot-mondreclame groeide de bekendheid van de Knalpot de eerste jaren gestaag.
Pas in de jaren 1980 werden vrouwen toegelaten tot de opleiding voor automonteur. Dit werd niet uit idealisme besloten, maar omdat er een tekort aan monteurs dreigde op de arbeidsmarkt. De technische achterstand van de vrouwen bleek snel bijgespijkerd en hun lichamelijke kracht was voldoende. Het grootste probleem vormde het sociale aspect: regelmatig werden de vrouwen lastiggevallen en sommige klanten wilden hun auto niet aan een vrouw toevertrouwen.
Hoewel de Knalpot een daverend succes was, hield de garage na vijf jaar toch op te bestaan. Kraakpand La Louvre werd ontruimd en zonder gemeentelijke subsidie was een nieuwe locatie openen onbetaalbaar. De Knalpotters wilden de cursussen niet duurder maken, omdat ze dan niet langer voor iedereen toegankelijk waren. Na de sluiting gingen de vrouwen ieder hun eigen weg. Wat rest van de droom is Van Bumper tot Bumper een inspiratie voor een nieuwe generatie autolievende dames.
Een uitgebreide versie van dit artikel over De Knalpot vind je op With Pride, geschreven door Noortje Thuis. With Pride is het online verhalenplatform van IHLIA LGBTI Heritage met ruim 100 verhalen over lhbtiq+-emancipatie in Nederland.
Auteur: Noortje Thuis
IHLIA LGBTI Heritage is het grootste lhbtiq+-erfgoedarchief van Europa en speelt een cruciale rol in het behouden, ontsluiten en toegankelijk maken van de geschiedenis en cultuur van de lhbtiq+-gemeenschap. IHLIA is gevestigd in OBA Oosterdok met een eigen expositieplein op de 3e verdieping dat dagelijks gratis te bezoeken is.
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
