Op 14 februari 2023 is het verrassend zonnig. De zon verlicht het Nationaal Holocaust Namenmonument in Amsterdam waar ik op dat moment doorheen loop. Een groep schoolkinderen loopt daar rond, vermoedelijk dit schooljaar begonnen met de middelbare school.
Eén van de kinderen zie ik iets schrijven op een witte kiezelsteen, zo eentje die je op meerdere plekken in het monument kunt vinden en die uitnodigen om te participeren in het joodse gebruik van steentjes leggen. Een jongen van deze groep hoor ik zeggen ‘wow, zeventien dagen’, waarop een andere tiener zegt ‘een vermoorde baby, dat is heel erg’. Terwijl ik een aantal van hen hoor praten, zit ik op een van de betonnen banken, vlakbij de 1000-namenwand. Vijf à zes meisjes zitten op hetzelfde bankje, maar dan aan het andere uiteinde. Op een gegeven moment staan ze op en lopen ze weg, maar één meisje blijft zitten, Lisa*.
We zitten daar, auto’s die langsrijden zijn te horen, net zoals een aantal stemmen in de verte. Na een aantal minuten vraag ik haar hoe het voor haar is om hier te zijn, bij het Nationaal Holocaust Namenmonument. Ze zegt, ‘ik vind het wel leuk, of nou ja … ik denk dat het goed is om hier te zijn’. Ze vertelt dat ze in het eerste jaar van de middelbare school zit en dat de groep recent les heeft gehad bij Geschiedenis over de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust. Deze excursie is een soort afronding. Ze vertelt mij nog iets, ‘ik zag net een baby die maar zeventien dagen geleefd heeft’. Na een tijdje gepraat te hebben zegt ze dat ze weer op zoek gaat naar haar vriendinnen, ik bedank haar voor het delen van haar ervaringen. Ze staat op, wandelt de andere kant op en ik zie haar verdwijnen achter één van de muren.
Lisa heeft naar mijn idee het monument echt in haar opgenomen. Daar zijn, heeft iets met haar gedaan. Ik denk dat ik ervan uit mag gaan dat de boodschap van het Nationaal Holocaust Namenmonument haar heeft bereikt. Lisa zei ‘ik zag een baby’ en niet ‘ik zag de naam van een baby’. Dit laat de performatieve kracht van dit monument zien. Het monument maakt visualisatie mogelijk. Het roept dingen op. De naam van deze zeventien dagen oude baby, werd voor haar een baby.
*pseudoniem
Auteur: Senske de Vries
Meer lezen over het onderzoek van Senske de Vries naar het Nationaal Holocaust Namenmonument?
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
