De scharensliep of scharenslijper, was een van de vele beroepen die met de tijd overbodig zijn geworden. Huishoudelijk gerei, zoals messen en scharen, slijpen zichzelf niet. Vroeger was daar de scharensliep voor, die van huis tot huis ging om mensen van scherpe messen te voorzien.
Met een grote handkar of bakfiets, waarop al het benodigde gereedschap was bevestigd, trok de scharensliep door de straten. De slijpsteen op de kar was hét boegbeeld van deze ambachtslieden. In het begin werd de slijpsteen aangedreven door een voetpedaal maar later kwamen er modernere apparaten die op motoren werkten.
Het beroep heeft een lange geschiedenis. Vermoedelijk vindt het zijn oorsprong aan het begin van de 16e eeuw, toen slijpen vooral nuttig was voor wapentuig. Later breidde het vak zich uit naar het slijpen van andere voorwerpen. Zo werden in koude winters ook schaatsijzers aangescherpt door de scharensliep. Voor hen was Catharina van Alexandrië de beschermheilige.
Typisch voor dit werk was het rondtrekken. De scharenslijpers beperkten zich namelijk niet tot één dorp of gebied. Zodra al het gerei in het dorp scherp was geslepen, trokken ze verder naar de volgende plaats. Een vaste verblijfsplaats was dus niet handig. Daarom werd het werk vaak uitgevoerd door Roma en woonwagenbewoners, die hun gebruikelijke routes op elkaar afstemden, zodat ze elkaar niet in de weg zaten. Het volgen van vaste routes garandeerde dat ze het hele jaar door werk hadden en de concurrentie beperkt bleef.
Na de Tweede Wereldoorlog kwam de massaconsumptie in een stroomversnelling, waarbij consumentengemak centraal stond. Nieuwe producten waren door massaproductie zo goedkoop geworden dat het repareren van apparaten vaak te duur werd. Scharen en messen werden steeds vaker van roestvrij staal gemaakt, waardoor het beroep van scharensliep overbodig werd. Bovendien kochten mensen sneller nieuwe producten wanneer de oude niet meer goed functioneerden. Het repareren van apparaten werd zo steeds minder populair.
Hoewel enkele scharensliepen het tot in de jaren ’80 volhielden, is het beroep inmiddels zowat volledig verdwenen.
Auteur: Michelle Gilhuys
Bronnen: Historiek, Canon van Nederland, IsGeschiedenis
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
