Op 1 april 2001 werd in Amsterdam de openstelling van het burgerlijk huwelijk gevierd met de eerste huwelijken tussen mensen van gelijk geslacht. De huwelijken werden voltrokken in Amsterdam door toenmalig burgemeester Job Cohen.
Jurist Jan Wolter Wabeke begon in 1987 met de strijd voor openstelling van het burgerlijk huwelijk. Hij realiseerde zich dat nergens in de wet stond dat het huwelijk alleen voor een man en een vrouw was. Met deze informatie stapte hij naar het bestuur van belangenorganisatie COC, maar die zagen toen nog geen heil in deze wetgeving.
Wabeke besloot Henk Krol te benaderen, destijds hoofdredacteur van de Gay Krant. Met de hulp van professor Cees Waalwijk en advocaat Loes Gijbels gingen ze met hun opmerkingen naar de Amsterdamse rechtbank. Deze rechtbank bepaalde dat inderdaad nergens in de wet stond dat het huwelijk alleen geldig was voor man en vrouw, maar dat dit wel ‘in geest van de wet’ was.
Wabeke gaf niet op. Het derde kabinet dat hij benaderde – het eerste paarse kabinet en het eerste kabinet zonder een christelijke partij – had belangstelling. Boris Dittrich (D66) was in 1994 het eerste Kamerlid dat voorstelde om het homohuwelijk in te voeren. Al is ‘homohuwelijk’ eigenlijk geen goede term: het gaat immers om een openstelling van het huwelijk voor iedereen. Op voorstel van toenmalig staatssecretaris van Justitie Elizabeth Schmitz (PvdA) werd uiteindelijk in 1998 het geregistreerd partnerschap ingevoerd.
Maar hiermee was de strijd niet gestreden. Wabeke en Krol wilden dezelfde rechten als heterostellen. Ze wilden elkaars achternaam kunnen dragen, de wettelijke erfgenaam zijn van hun partner, kunnen kiezen voor trouwen in gemeenschap van goederen en dat in het geval van kinderen beide ouders dezelfde juridische positie zouden hebben.
Na dertien jaar lobbyen was het eindelijk zover: op 1 april 2001 om middernacht gaven vier stellen elkaar het jawoord. De openstelling van het burgerlijk huwelijk was een feit. De huwelijken werden gesloten door toenmalig burgemeester van Amsterdam Job Cohen in de Amsterdamse Stopera:
‘Er is maar één persoon op de hele wereld die kan zeggen dat hij het allereerste homohuwelijk op de wereld heeft gesloten, en dat ben ik. Dat is een van de mooiste herinneringen die ik heb aan de tijd dat ik burgemeester was.’
Een uitgebreide versie van dit artikel over de openstelling van het huwelijk vind je op With Pride. With Pride is het online verhalenplatform van IHLIA LGBTI Heritage met ruim 100 verhalen over lhbtiq+-emancipatie in Nederland.
IHLIA LGBTI Heritage is het grootste lhbtiq+-erfgoedarchief van Europa en speelt een cruciale rol in het behouden, ontsluiten en toegankelijk maken van de geschiedenis en cultuur van de lhbtiq+-gemeenschap. Door een breed scala aan boeken, tijdschriften, archieven en digitale bronnen te verzamelen en te delen, draagt IHLIA bij aan historisch besef, wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke bewustwording. Dit helpt bij de erkenning van lhbtiq+- ervaringen, bevordert inclusie en ondersteunt activisme en beleidsontwikkeling gericht op gelijkwaardigheid en mensenrechten. IHLIA is gevestigd in OBA Oosterdok met een eigen expositieplein op de 3e verdieping dat dagelijks gratis te bezoeken is.
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
