Nu weten we dat hiv een overdraagbaar virus is. Onbeschermd seksueel contact, maar ook bloed-op-bloedcontact, onder andere via injectienaalden tijdens bloedtransfusies, en moeder-op-kindtransmissie bij de geboorte en door borstvoeding, zijn de voornaamste manieren waardoor overdracht van het virus mogelijk is. Ondanks dat er blijvend onderzoek wordt gedaan naar hiv, is het nog niet te genezen, alleen te onderdrukken.
Eind jaren ‘70/begin jaren ‘80 werd de wereld opgeschrikt door een ziekte die in korte tijd veel slachtoffers maakte. Korte tijd werd gesproken over Gay Related Immuno Deficiency Syndrome, maar onder druk van de homobeweging en het Amerikaanse Center for Disease Control, kreeg de ziekte naam Acquired Immune Deficiency Syndrome, of kortweg aids (Sleutjes, M. Living by numbers, IHLIA 2016, p. 8). Wetenschappers ontdekten dat het hiv-virus ten grondslag ligt aan het afbreken van het immuunsysteem op een manier dat deze leidt tot aids. In eerste instantie werd het virus gelinkt aan homoseksueel contact, omdat het overgrote deel van de slachtoffers uit die gemeenschap kwam. In Amerika werd de ziekte lange tijd beschouwd als een straf van God voor immoreel gedrag. Hierdoor duurde het jaren voordat de ernst van de ziekte doordrong en werd aangepakt. De ziekte greep rap om zich heen en bleek niet alleen homoseksuelen te treffen.
De noodzaak om aids te begrijpen en aan te pakken werd steeds groter en in 1985 werd in Atlanta de allereerste IAC (International Aids Conference) georganiseerd. Deze conferentie was een initiatief van de Amerikaanse CDC (Centers for Disease Control and Prevention) en de WHO (World Health Organization). In 1992 was het Harvard Aids Institute de organisator van de conferentie en zou het evenement plaatsvinden in Boston. Op dat moment was het beleid onder George H.W. Bush nog dat er een inreisverbod gold voor seropositieve mensen. Het Harvard Aids Institute besloot het evenement halsoverkop te verplaatsen naar Amsterdam. Het evenement beleefde in de RAI de achtste editie. Onderzoekers vanuit de hele wereld kwamen er bijeen om te discussiëren over de meest recente soorten medicatie, nieuwe behandelingstechnieken en het stoppen van discriminatie.
Peter Reiss, hoogleraar interne geneeskunde in het AMC, was een van de organisatoren destijds. ‘Met kunst- en vliegwerk kregen we het allemaal nog net op tijd georganiseerd.’ Hij en de rest van zijn team hadden negen maanden.
De persverklaring van de organisatie liet de omvang en inhoud van de conferentie zien: ‘More than 800 speakers and 3.000 poster displayers will present the most recent research results in basic science, clinical research and care, epidemiology, and social impact and response.’ Vooral op het tweede punt, klinisch onderzoek, werd de aidsconferentie in Amsterdam een kantelpunt in de bestrijding van aids. Een aantal jaren ervoor was er nog vooral politieke actie vereist om de onderwerpen rondom aids überhaupt op de agenda te krijgen en subsidies te krijgen voor onderzoek. Nu vond er een verschuiving plaats in de richting van medische actie.
De doorbraak waar iedereen zo hard naar op zoek was tijdens de conferentie kwam er uiteindelijk grotendeels in 1996. In dat jaar bleek de combinatietherapie effectief te zijn in het stopzetten van de ontwikkeling van hiv in aids. Hoewel je niet genezen kon worden van het virus, bleef je in leven en leverde de therapie een aanzienlijke gezondheidswinst op, waar het veel patiënten natuurlijk om draaide.
Met de komst van de combinatietherapie, een succesvolle cocktail van hiv-remmers, nemen ─ in ieder geval in Nederland ─ de medische zorgen af. De huidige vraagstukken hebben veel meer te maken met bredere factoren. Sociaal-culturele issues als stigmatisering, discriminatie, en schaamte zijn nog steeds niet volledig uitgebannen. Ook de politieke wil van instituties en de bereidheid om in behandelingen te investeren, ontbreekt nog wel eens. De Hiv Vereniging Nederland (HVN) is sinds 1990 de belangenvereniging van en voor mensen met hiv. Ze ondersteunt mensen met hiv met informatie en adviezen, runt een informatielijn en komt in diverse situaties op voor belangen van mensen met hiv. Het vijf jaar oudere Aidsfonds werd een spil in (inter)nationale aidsbestrijding en zet zich sinds 1985 in voor informatievoorziening, onderzoek, buddyzorg, toegang tot medische zorg en preventiemiddelen voor mensen met hiv/aids.
With Pride
Een uitgebreide versie van dit artikel over de Aidsconferentie van 1992 vind je op With Pride. With Pride is het online verhalenplatform van IHLIA LGBTI Heritage met ruim 100 verhalen over lhbtiq+-emancipatie in Nederland. Voor meer verhalen over hiv/aids emancipatie binnen de lhbtiq+-beweging in Nederland: hiv/aids – With Pride
IHLIA LGBTI Heritage is het grootste lhbtiq+-erfgoedarchief van Europa en speelt een cruciale rol in het behouden, ontsluiten en toegankelijk maken van de geschiedenis en cultuur van de lhbtiq+-gemeenschap. IHLIA is gevestigd in OBA Oosterdok met een eigen expositieplein op de 3e verdieping dat dagelijks gratis te bezoeken is.
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
