Het Amsterdams Stadsjournaal was een filmcollectief dat van 1974 tot 1984 actief was. In tien jaar maakten zij 36 korte documentaires over thema’s als woningnood, gastarbeid, arbeidsomstandigheden, de positie van Surinamers in Nederland, dienstplicht, stadsvernieuwing en de kraakbeweging. Hun films waren niet bedoeld als vermaak, maar als middel om te informeren, bewust te maken en aan te zetten tot actie.
De films werden buiten de reguliere bioscopen vertoond, altijd voorzien van een nagesprek, en waren gericht op specifieke doelgroepen zoals buurtbewoners, arbeiders, scholieren en migranten. Zo werd samen met de betrokken groepen gezocht naar oplossingen voor maatschappelijke problemen.
Van 11 oktober 2025 tot en met 8 maart 2026 is in het Stadsarchief Amsterdam een gratis tentoonstelling over dit progressieve collectief. In de Filmzaal van het Stadsarchief worden tijdens de tentoonstellingsperiode een groot aantal Stadsjournaalfilms vertoond.
De Amsterdamse Stadsjournaals zijn ook gratis te zien op de Eye Film Player website.
Barbara den Uyl melde zich bij het Amsterdams Stadsjournaal aan in 1978, omdat de leden van dit collectief kritische films maakten op een interessante filmische manier. “Ik heb Nederlands gestudeerd, geen filmacademie gedaan, maar hun slogan was: ‘Iedereen kan alles leren’. Bij het kennismakingsgesprek zeiden ze: ‘Sorry, dat geloven we al lang niet meer, maar je mag er wel bij komen. Weet wel: Je zult alles zelf moeten doen.’
Ze ziet wel dat de tijd is veranderd: “Dat collectieve, idealistische, dat geloof in de maakbaarheid van de samenleving, dat is er niet meer. Maar ook nu zijn er mensen die zich inzetten voor een betere maatschappij, die willen dat het met iedereen, en met de aarde, goed gaat en niet alleen met hen zelf. Wij werden (mede) gevormd door de oorlog in Vietnam, nu worden we getergd door de oorlogen in Oekraïne, Gaza, Jemen, Soedan, Congo… Woningnood was er toen en is er nog steeds. Gastarbeiders, migranten, vluchtelingen worden nog altijd, nog steeds met uitzetting bedreigd. Populair rechts, populair extremisme dreigt te winnen van links, Geld regeert nog steeds alles en iedereen en helaas ook domheid. Daarbij ben ik bang voor AI. Gaat de techniek de menselijkheid overheersen?”
Haar favoriete Stadsjournaals zijn Amsterdams Stadsjournaal 34 Hoeveel uur ging u naar school? (1983) “Mijn eigen film over een vrije school. “Ik vind die film belangrijk, omdat de film aantoont dat onderwijs, met liefde gegeven, belangrijk is. Ik vind onderwijzen, kennis en waarden overdragen, een van de noodzakelijkste dingen in het leven.”
En Amsterdams stadsjournaal 6 – De Dapperbuurt (1975): “De film is niet meer of minder dan een uitleg over hoe je goed actievoert voor een betere buurt. De stapsgewijze uitleg is misschien niet het meest boeiende onderwerp, zou je denken, maar het is gedetailleerd, adequaat, nuttig en veelomvattend. En het gebruik van filmische middelen is perfect.”
Annette Apon herinnert: “Het mooiste aan mijn tijd bij het Amsterdams Stadsjournaal was het enorme elan en enthousiasme waarmee we iets nieuws wilden ontwikkelen en hoe aanstekelijk het bleek te zijn.” Ze ziet wel verschil met toen en nu: “als je nu naar die stadsjournaals van 50 jaar gleden kijkt, valt meteen op hoe rijk Amsterdam nu is.” Haar favoriete Stadsjournaal is nr. 25, Fietsen. “Gerard Thoolen bindt op de fiets de strijd aan tegen de auto’s.”
Iets van toen? Of actueel?
Bekijk de hele film hier: Stream Fietsen van Annette Apon | Eye Film Player
Bekijk hier alle informatie over de gratis tentoonstelling en films in het Stadsarchief Amsterdam:
https://www.amsterdam.nl/stadsarchief/agenda/stadsjournaal/
Kijk hier de Amsterdamse Stadsjournaals gratis via de Eye Film Player website:
https://player.eyefilm.nl/nl/amsterdams-stadsjournaal
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
