Nieuw onderzoek van MIT en Amsterdam Institute of Advanced Metropolitan Solutions (AMS Institute) laat zien dat energiecoaching en slimme technologie kunnen helpen om energiearmoede op te lossen. Door eenvoudige maatregelen daalden de energierekeningen en het energieverbruik en bespaarden huishoudens meer geld.
Het onderzoek, geleid door Joseph Llewellyn van MIT’s Senseable City Lab Amsterdam, werd uitgevoerd in samenwerking met AMS Institute. De resultaten laten zien dat 75% van de deelnemende huishoudens door deze aanpak uit de energiearmoede kwam (wanneer meer dan 8% van het huishoudinkomen aan energie wordt besteed). De huishoudens verlaagden hun elektriciteitsverbruik met 33% en hun gasverbruik met 42%, wat resulteerde in een gemiddelde besparing van €104 per maand, oftewel 53% lagere energiekosten. Het percentage van het inkomen dat naar energiekosten ging, daalde van 10,1% naar 5,3%.
Energiearmoede treft meer dan 550.000 huishoudens in Nederland, waarvan ongeveer 35.000 alleen al in Amsterdam. De gemeente Amsterdam streeft ernaar om in 2050 alle huishoudens van het aardgas af te hebben als onderdeel van de energietransitie. Om te voorkomen dat kwetsbare huishoudens hierbij achterblijven, kan de gemeente hen ondersteunen bij het verminderen van hun energieverbruik en -kosten. Dit voorkomt dat zij onevenredig zwaar worden belast door stijgende energielasten.
Dit onderzoek verschijnt ook op een belangrijk moment omdat deelnemers aangaven zich zorgen te maken over hun financiële toekomst, mede door het wegvallen van tijdelijke sociale uitkeringen zoals energiesubsidies.
Om het energieverbruik te verlagen, bezochten onderzoekers 167 huishoudens in Amsterdam en voerden zowel technische verbeteringen als gedragsveranderingen door. Dit omvatte het installeren van radiatorfolie, tochtstrips en waterbesparende douchekoppen, samen met het gebruik van slimme technologie zoals realtimedisplays die inzicht boden in het energiegebruik. Hierdoor konden bewoners direct aanpassingen maken, zoals het verlagen van de thermostaat of het uitschakelen van ongebruikte apparaten.
Naast technische verbeteringen kregen bewoners praktische adviezen over energiebesparend gedrag, zoals korter douchen en efficiënter verwarmen.
“Voor een gezin dat geen 100 euro kan missen, zijn dit grote uitgaven. Energie is vaak het laatste waar mensen aan denken bij het betalen van andere essentiële kosten.”
De grootste besparingen werden behaald wanneer gezinnen persoonlijke begeleiding kregen van een energiecoach. Hoewel veel huishoudens profiteerden van technische verbeteringen, zagen zij pas echt merkbare effecten toen zij actief werden ondersteund. De coaches richtten zich op persoonlijke oplossingen, zonder moraliserende toon.
“Het niveau van energiekennis varieerde aanzienlijk,” zegt Llewellyn. “Als energiecoach oordeelde ik nooit over energiegebruik. In plaats daarvan werkte ik samen met bewoners om oplossingen te vinden die specifiek bij hun situatie pasten.”
Voor huishoudens met een laag inkomen is investeren in energiebesparende maatregelen vaak lastig. Volgens Llewellyn voelen energiekosten vaak “onzichtbaar” in vergelijking met andere basisbehoeften zoals voedsel en kleding. “Voor een gezin dat geen 100 euro kan missen, zijn dit grote uitgaven. Energie is vaak het laatste waar mensen aan denken bij het betalen van andere essentiële kosten.”
Dit onderzoek biedt inzichten die kunnen bijdragen aan een effectiever energiearmoedebeleid. Annoesjka Nienhuis, programmamanager Innovatie en Duurzaamheid bij de gemeente Amsterdam, benadrukt: “Dit onderzoek biedt waardevolle inzichten voor het energiearmoedebeleid en heeft direct bijgedragen aan lagere energierekeningen door huisbezoeken.”
De onderzoekers erkennen echter ook dat het aanpakken van energiearmoede structurele factoren vereist zoals het verlagen van energieprijzen en het verbeteren van de efficiëntie van gebouwen.
Daarom werkt Llewellyn samen met Amsterdamse ambtenaren aan een experiment om te onderzoeken hoe woongebouwen kunnen worden aangepast om de energiekosten te verlagen. De uitdaging is om ervoor te zorgen dat deze maatregelen daadwerkelijk ten goede komen aan de bewoners, zonder dat hogere huurprijzen de voordelen tenietdoen. “We willen niet dat een huishouden geld bespaart op de energierekening, als dit direct leidt tot hogere huur,” legt Llewellyn uit.
Lees meer op Het Parool.
Bekijk deze video van Joe in actie.
Dit onderzoek is onderdeel van het Energielab Zuidoost, een samenwerking tussen AMS Institute, de gemeente Amsterdam, TU Delft en HvA, dat zich richt op een sociale energietransitie in Amsterdam Zuidoost. Het lab verbindt wetenschap en praktijk om stedelijke uitdagingen aan te pakken en concrete oplossingen te ontwikkelen. Dit onderzoek is daar een sterk voorbeeld van.
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
