Humans of Amsterdam - Jaap

“Hier om de hoek leerde ik hem kennen, in een café waar ik vaak kom. Hij was een jonge man uit Tunesië en dakloos. We raakten aan de praat. Hij was erg grappig, maar je voelde ook de zwaarte die eronder verborgen lag.

Ik had nog nooit met een moslim gepraat. Of met een dakloze. Misschien was ik wel een beetje wereldvreemd. Maar er was meteen een connectie tussen ons, en zo groeide er langzaam een band.

Ik kwam hem daarna nog regelmatig tegen. Op een dag was het ijskoud buiten. Hij had al een week niet geslapen. Ik bood hem aan om een nacht op de bank te komen slapen.

En zo is het begonnen. Langzaam raakte ik steeds een beetje meer betrokken bij zijn leven. Ik maakte me op een of andere manier ook steeds meer ongerust. Het is, behalve koud, ook heftig om op straat te leven en eenzaam. Mensen stappen zo over je heen.

Soms sliep hij een week niet door de regen en de kou. Dan is de stap naar verslavende middelen snel gemaakt. Hij zei eens: “Eén pilletje, en je kunt slapen op ijs.” Zo was hij verslaafd geraakt, iets wat ik in het begin helemaal niet in de gaten had. En als je eenmaal verslaafd bent, dwingt het je dingen te doen die je anders echt nooit zou doen, zoals stelen, geweld of vieze dingen.

Toen kwam het eerste moment dat hij het leven niet meer zag zitten. Hij schreef een brief en verdween. Ik ben hem gaan zoeken in de stad. Ik vond hem in het Centraal Station, toen een bekende verzamelplaats van illegalen. Hij begon te schreeuwen en gooide een fles. De spoorwegpolitie kwam, en toen nam ik hem mee naar huis.

Je kunt iemands trauma’s niet wissen of iemand herprogrammeren. Maar je kunt wél een nieuw perspectief bieden. Hij hield van knokken. Dat was een uitlaatklep. Ik probeerde hem te laten zien dat er ook een andere manier van communiceren is. Dat was humor. Bij mij thuis kreeg hij rust en afkicktijd.

In mijn atelier begon hij ineens te schilderen en las ingewikkelde religieuze boeken. De discussies daarover vormden de basis van onze vriendschap. Voor mij opende het contact een nieuwe wereld, waar ik later op heb voortgebouwd.
Mijn projecten bevinden zich vaak op breuklijnen in de samenleving.

Ik ben een kind van twee ouders die in het verzet hebben gezeten. De oorlog was nog sterk aanwezig in ons huis, er hing veel verborgen stress in de lucht. Mijn grootste motivatie is dat het hier nooit meer gebeurt. Daarom probeer ik voortdurend bruggen te bouwen, waar ik maar kan.

Ik loop steeds tegen mensen aan op de grens. Ik help ze met kleine dingen. Meegaan naar de dokter. Ik praat mee. Er gaat soms van alles mis, ook in het onderlinge contact. Dan niet weglopen, maar doorpeuteren tot het in orde is. Blijven staan. Op een gegeven moment ontstaat er vertrouwen. Dan komen de ware verhalen. Dan leer je veel, over de wereld zoals die is.

Voor mij zijn het helden en heldinnen, hoe ze toch overleven. Op een gegeven moment draai ik bij iemand in mijn hart een knop om. Dan is het familie. Dat maakt alles makkelijker. Je houdt vol, ook als je bang bent en er vreemde dingen gebeuren. Je wordt steeds sterker en opener. Dáár ligt de echte winst.

I met him just around the corner, in a little café where I used to get my coffee. He was a young man from Tunisia, living on the street. We started talking. He was funny, quick-witted even, but there was a weight underneath that you could sense.

I had never spoken to a Muslim before. Or to someone homeless. Maybe I was a bit sheltered. But something clicked between us right away, and slowly, a connection began to grow. We kept running into each other. One day, it was freezing cold, and he told me he had not slept in a week. I offered him a spot on my couch for the night.

That was the beginning. Little by little, I became more involved in his life. And more worried too. Life on the street isn’t just cold. It is harsh and incredibly lonely. People walk right past you as if you don’t exist.

Sometimes, he would go a week without sleep due to the rain and cold. That is when drugs became his solution. He once told me, “One pill, and you can sleep on ice.” That is how the addiction started, though I didn’t notice it at first. And once you are hooked, it drives you to do things you never thought you would, like stealing, violence, and other dirty things that leave you ashamed.

The first time he gave up, he wrote a note and disappeared. I searched the city for him. Eventually I found him at Central Station, which at the time was a known gathering place for undocumented people. He was yelling and threw a bottle on the ground. The railway police showed up and eventually I brought him home with me.

You cannot erase someone’s trauma or rewire their mind. But you can offer a different perspective. He used to fight. It was his way of releasing tension. I tried to show him there were other ways to express yourself. Humor was one of them. At my place, he found peace and space to recover. In my studio, he suddenly began painting. He would read complex religious texts, and we would get into deep discussions. Those talks became the foundation of our friendship. That connection opened up a new world for me, one I have continued to explore ever since.

My work often happens at society’s fault lines. I grew up with two parents who had been part of the resistance during the second world war. That history was always present in our home. You could feel it in the air, a kind of quiet tension. My biggest motivation is to make sure something like that never happens again. That is why I try to build bridges wherever I can.

I often encounter people living on the margins. I help them with things like going to the doctor with them. Things go wrong all the time, even between us. But the answer is not to walk away. You stay and listen. You keep going until something gets resolved. You stand your ground. At some point, trust begins to grow. That is when the real stories come out.

To me, they are heroes. To survive like that is remarkable. At a certain point after spending a lot of time with them, something shifts inside me. A switch flips. And suddenly, they become family. That changes everything. You stick around, even when things get confusing or scary. You grow stronger and more open. That is where true transformation takes place.