Knowledge Mile Park: van grijs naar groen

Een korte geschiedenis

In de binnenstad, als verkeersader van IJ-tunnel tot Amstelplein, doorkruist de weg zeer verschillende buurten. Deze as en de omringende bebouwing heeft een afwijkend karakter vergeleken met de rest van het centrum; als moderne stadssnelweg uit de jaren 60 vind je hier een breed trottoir en brutalistische architectuur (een ontwikkeling die op andere plaatsen in Amsterdam, zoals bij de Nieuwmarkt, is tegengehouden). Maar ook zijn er sporen van een langere geschiedenis; de Weesperstraat was ooit een smalle winkelstraat met Joodse ondernemers, van wie velen de Tweede Wereldoorlog niet overleefden. Na de oorlog werden de huizen daar gesloopt, waardoor er veel ruimte ontstond. De weg gaat nu dwars door de vroegere Joodse buurt, langs de Portugese Synagoge en het Joods Historisch Museum. De weg is een twijfelachtig succes: bejubeld door de economie, berucht vanwege geluidsoverlast en ’te veel stenen en beton’ onder bewoners. Maar nu is daar ‘Knowledge Mile Park’, een project dat tot doel heeft de straat te vergroenen, verduurzamen en beter leefbaar te maken.

Knowledge Mile Park

Op de Weesperstraat spreken we Carla van der Linden, Projectmanager Knowledge Mile Park vanuit de Gemeente Amsterdam, en Cora Kreikamp, Communitymanager bedrijveninvesteringszone (biz) Knowledge Mile.

Hoe is het idee voor Knowledge Mile Park ontstaan?

‘Het begon rond 2015. Lange tijd was de straat een gevoelig punt, tot op een gegeven moment met een andere bril naar de situatie gekeken werd. Het idee is ontstaan vanuit onderop, vanuit de gebruikers van het gebied. Verschillende mensen uit de buurt, waaronder de bewoners en de Hogeschool van Amsterdam, wilden hun tijd en energie erin steken. Zij begonnen kansen te zien in plaats van de drukke verkeersader. In 2017 is de biz opgericht. Vanuit de biz werd verder gekeken hoe we konden reageren op de grootstedelijke uitdagingen, hoe we hierin konden samenwerken met de kennisinstellingen, en hoe we kunnen vergroenen. Er ontstond een droom hoe de straat eruit kon zien, wat het kon worden.’

Een mooie ambitie. Hoe zijn jullie toen verder gegaan?

‘We willen gaan waar de energie zit, en zoals gezegd was er hier heel veel energie, op alle niveaus, van bewoners tot ondernemers, van pandeigenaren tot VvE’s. Die activiteit en diversiteit maakt het gebied ook zo bijzonder. In 2018 startte daarom vanuit hier het project Knowledge Mile Park. De Gemeente Amsterdam en de biz Knowledge Mile werden trekkers. Het was best spannend, die beginperiode, want er was een ambitie, een idee, maar dat was het. Het project werd opgezet om samen met partners de initiatieven werkelijkheid te maken, samen te werken aan oplossingen en uitdagingen van onze hoofdstad, en de vergroening en verduurzaming van de stadsstraat te faciliteren.’

Nu worden die resultaten langzaamaan zichtbaar. Hoe ziet het er in 2025 uit, als de Amsterdam 750 jaar bestaat?

‘Als partners van Knowledge Mile Park hebben we een helder doel gesteld voor 2025. Dan willen we vieren dat we van de langste straat van Amsterdam een groene en duurzame omgeving hebben gemaakt. En vooral een fijne plek om te wonen, werken en verblijven. Er komen acht grote vergroeningsplekken. Als je om je heen kijkt zie je bomen, planten, groene gevels en daktuinen. Je ziet insecten zoemen boven geveltuinen, een vogel die vanuit een nestkastje langs de klimop van een gebouw fladdert, een blauwe regen die het grijze beton bedekt. Bomen zorgen voor schaduw, groenstroken voor de afvoer van regenwater. Dat is de zichtbare vergroening. Daarnaast werken we ook aan verschillende duurzame projecten, zoals het verduurzamen van vastgoed, duurzame logistiek en gezamenlijk afval management.’

Volledig aansluitend bij het streven van Amsterdam om een groene stad te worden.

‘Ja, Knowledge Mile Park sluit volledig aan bij die ambitie. Groen is van grote waarde voor de stad en draagt bij aan het oplossen of verminderen van urgente problemen rond stadsklimaat en biodiversiteit. Binnen deze ambitie willen we een inspirerend voorbeeld voor de stad zijn, waar we laten zien dat vergroening niet alleen in nieuwe wijken, maar ook in de bestaande stad en langs versteende, drukke verkeersaders mogelijk is.

De vergroening mag dan wel zichtbaar zijn, maar de grote onderwerpen zijn nog niet getackeld. Het project houdt dan ook niet op in 2025. Het immateriële nalatenschap is het innoveren door een nieuwe manier van samenwerken. We zijn ervan overtuigd dat je zo’n samenwerking nodig hebt voor de toekomst, omdat de grote transities die de stad voor zich heeft liggen, zoals het verminderen van logistieke vervoersbewegingen en gasneutraal worden, alleen samen gemaakt kunnen worden. We beginnen daarom het gesprek vandaag al, zodat we straks klaar zijn om de grote gesprekken te voeren. Eigenlijk is die samenwerking, naast de groene en duurzame stadsstraat, ook het cadeau wat we geven. Het is niet af in 2025. Dat is de energie die je erin wil hebben.

Wat houdt die nieuwe manier van samenwerking precies in?

‘Het is een bijzondere samenwerking, waarin de gemeente Amsterdam en de biz de kartrekkers zijn en verantwoordelijk voor de middelen en de openbare ruimte. De kracht zit in het trechtermodel. De lijntjes zijn kort, waardoor vraagstukken makkelijk worden opgehaald, geagendeerd en vertaald naar oplossingen. Iedereen zit vanuit hun eigen expertise aan tafel, waardoor je echt samen aan het bouwen bent. Zo is de Gemeente verantwoordelijk voor de openbare ruimte, en is de biz heel belangrijk voor de verduurzaming van de gebouwen. De pandeigenaar beslist, dus de biz probeert te faciliteren in het delen van kennis en hulp te bieden waar nodig. Zo functioneren we als partner en versneller in de ambities op het gebied van verduurzamen en vergroenen.

We onderscheiden ons door dit lerend netwerk, daar heeft de biz veel moeite in gestopt. Het is dan ook meer dan een project, dat houdt op een gegeven moment op. Dit lerend netwerk zien we echt als duurzame samenwerking en een duurzaam nalatenschap. En ook als blauwdruk voor de rest van de stad.’

Is dit lerend netwerk ook waar het woord ‘Knowledge’ uit Knowledge Mile Park naar verwijst?

‘Ja, het woord ‘Knowledge’ gaat verder dan de kennisinstellingen, het gaat echt over het netwerk, elkaar op heel veel onderwerpen inspireren, en ons zo klaar maken voor de toekomst. Kennis, mensen en talent komen hier samen om de omgeving groener, duurzamer en leefbaarder te maken.’

Het project houdt natuurlijk wel op een gegeven moment op. Hoe zorgen jullie ervoor dat het daarna inderdaad blijft voortbestaan?

‘Door het duurzaam te beleggen in bestaande organisaties en heel goed te kijken wie waar verantwoordelijk voor is. Er wordt toegewerkt naar een situatie waarbij de community drager is van de groene en duurzame stadsstraat. Hierbij wordt het project zoveel mogelijk overgedragen aan ondernemers, bewoners en gebruikers van de Knowledge Mile.

Zo blijft de biz Knowledge Mile, een drijvende kracht in het gebied, voortbestaan, en kan zo de belangrijke rol van community builder blijven vervullen. Een ander goed voorbeeld is de beheerconstructie van het groen. We vinden groen zo belangrijk, dat we er een extra functie voor gecreëerd hebben bij de gemeente en een groenmanager hebben aangenomen. Deze heeft een coördinerende en inspirerende rol, en zorgt zo voor de continuïteit en overdracht van kennis over bijvoorbeeld de diverse typen beplanting. Dat is nieuw in de aanpak, kijken wat een gebied nodig heeft, en daar een nieuwe functie aan toe voegen. Door deze duurzame inkoop, langdurige contracten en aanhoudende samenwerkingen creëer je een duurzaam nalatenschap, voor 2025, en nog ver daarna.’

Auteur: Ravenna Westerhout