Amsterdam was eind jaren 60 een centrum van creativiteit met internationale invloeden, waar hippies genoten van hun vrijheid-blijheid. Ondertussen ontwikkelde het voetbal zich juist met discipline en verdere professionalisering.
In 1965 ontsnapte Ajax nog net aan degradatie. Daarna bracht Rinus Michels met onder meer Johan Cruijff en Piet Keizer spectaculair en beweeglijk voetbal. Ajax won drie Europacups op rij en veroverde voor het eerst in de clubgeschiedenis de Wereldbeker. In korte tijd veroverde totaalvoetbal de voetbalwereld. Het was een mix van Nederlandse ontwikkelingen en internationale invloeden, via voetbaltradities van buitenlandse spelers en trainers. Totaalvoetbal was dus niet exclusief Nederlands, maar zorgde wel voor de internationale doorbraak van het Nederlandse voetbal, vooral van Ajax.
Cruijff werd het gezicht van dit moderne Ajax in het moderne Amsterdam. Hij was een creatieve speler, een leider in het veld en mondig daarbuiten. Door de enorme invloed van de televisie werd hij als eerste Nederlandse sporter een wereldster. Andersom zorgde het voetbal voor een mediarevolutie, toen Nederlanders massaal kleurentelevisies kochten voor het wereldkampioenschap van 1974. Supporters kopieerden de voetballers door zich te kleden in dezelfde kleuren, met zelfgemaakte tenues, sjaaltjes en petjes. Soms ging het nog verder, zoals in 1966 na de overwinning van Ajax op Feyenoord. Supporters renden het veld op en trokken het shirt van Cruijff aan flarden, om het in stukjes mee te nemen. Een beetje magie voor thuis.
Het Ajax-shirt uit de jaren 1970-1972 wordt door velen beschouwd als het mooiste Ajax-tenue ooit. Het tijdschrift France Football – dat jaarlijks ook de Gouden Bal voor de beste voetballer uitreikt – riep het shirt in 2020 uit tot het meest legendarische voetbalshirt aller tijden. Het minimalistische witte tenue met de karakteristieke rode baan werd gedragen door iconische spelers zoals Johan Cruijff, Piet Keizer en Sjaak Swart. In 1971 en 1972 won Ajax in dit shirt de Europa Cup 1. Vanaf 1972 werd voor het eerst ook het beeldmerk van de kledingfabrikant en het Ajax-logo op het shirt gedrukt. Dit inmiddels mythische shirt symboliseert niet alleen sportief succes, maar benadrukt ook de Amsterdamse charme en het aanzien van Ajax in die tijd.
Burgemeester Samkalden wilde de huldiging op de Dam organiseren, maar na negatief advies van de politie vonden de festiviteiten plaats op het Leidseplein.
Het woord was nog niet eens bedacht toen Rinus Michels in een interview opeens sprak over totaalvoetbal. “Daar is veel conditie voor nodig, veel tactisch inzicht en uiteraard een behoorlijke persoonlijke techniek.”
Bij Sittardia – DWS droeg zowel de Limburgse aanvoerder Gér Gruisen als zijn Amsterdamse collega Daan Schrijvers een aanvoerdersband. Die nieuwigheid was vanuit Duitsland overgewaaid.
Pierre Massy uit Roermond speelde een eeuw geleden in het Nederlands elftal, ook op de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam. Als eerbetoon kreeg hij een standbeeld in zijn eigen stad.
Willem II was in 1916 de eerste landskampioen, die door de burgemeester op het stadhuis werd ontvangen en gehuldigd. Bij Ajax gebeurde dat 51 jaar later voor de eerste keer.
Een gestaakte Klassieker in het Olympisch Stadion vanwege mist werd enkele maanden later ingehaald. Die wedstrijd werd uitgezonden in kleur, maar dat maakte weinig uit voor de meerderheid met een zwartwit-tv.
Ajax trainde in de jaren vijftig wel eens in het Amsterdamse Bos op een wedstrijdloze dag. Rinus Michels kwam op het idee om het nieuwe seizoen te openen met een zware sessie op die plek.
Vrouwen hadden al een halve eeuw stemrecht toen ze van de KNVB ook het recht kregen om te voetballen.
Johan Neeskens van Ajax kreeg een gele kaart in een Europese wedstrijd. Een jaar later voerde de KNVB die straf ook in bij het Nederlandse voetbal.
Clubvoorzitter Ab Wit van FC Wageningen heeft het systeem van de periodekampioenen bedacht. Nota bene zijn eigen club won daarna als eerste een periodetitel.
Volendam speelde met de letter V op het shirt, óók de eerste letter van de omroep Veronica. In ruil gaf die omroep een langspeelplaat uit met Volendamse muziek, waarvan de opbrengsten aan de club werden overgemaakt.
Niemand zag het aankomen, maar op het WK voetbal trokken de Nederlandse supporters opeens oranje shirts aan. Dat hadden ze afgekeken van de schaatssupporters.
Ajax en Amsterdam vieren samen feest! In 2025 bestaat Ajax 125 jaar en viert de stad Amsterdam haar 750-jarig bestaan. Hét moment om stil te staan bij de unieke band tussen de club en de stad. Dit verhaal is deel van de tentoonstelling Eén club, Eén stad, Ajax Amsterdam. Deze is gratis te bezoeken van 25 april t/m 28 september in de hal van Stadsarchief Amsterdam.
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
