Er zijn niet veel persoonlijke bronnen bewaard gebleven van Joodse vrouwen uit vroeg negentiende-eeuws Amsterdam. Gelukkig hebben twee van hen een bijzonder dagboek nagelaten: Netje Asser (1807–1893) en Hanna da Costa-Belmonte (1800–1867).
Allebei kwamen ze uit de betere standen. Terugkerende thema’s in de dagboeken van deze jonge vrouwen zijn hun bevoorrechte positie in de Amsterdamse samenleving, hun rollen als echtgenotes en moeders, en hun religieuze praktijken.
Netje Asser was nog maar elf jaar oud toen ze begon aan haar dagboek, op 1 januari 1819. Dertien jaar lang hield ze dit vol. Ze schreef dagelijks over familiebezoeken, theatervoorstellingen en wandelingen door Amsterdam. Haar dagboek, eerst in het Frans en later in het Nederlands, toont haar als een levendig en zorgeloos meisje. Uit later jaren zijn geen dagboeken van haar bewaard gebleven, maar wel een portret. Jan Adam Kruseman schilderde Netje Asser in 1831 als zelfbewuste jonge vrouw. Het schilderij behoort tot de collectie van het Joods Museum, net als de dagboekjes.
“Ze hield haar dagboek 43 jaar bij, waarin ze schreef over familiebezoeken, haar achttien (!) zwangerschappen, miskramen, en haar christelijk geloof.”
Hanna Belmonte begon haar dagboek een paar jaar na Netje Asser, op 22 januari 1821. Ze was toen 21 jaar oud en had zich net verloofd met de beroemde dichter en historicus Isaac da Costa. Ze trouwden nog datzelfde jaar. Hanna beschreef in haar dagboek niet alleen haar eerste zwangerschap, maar ook haar eerste miskraam in 1822. Het zou niet haar laatste zijn. Ze hield haar dagboek 43 jaar bij, waarin ze schreef over familiebezoeken, haar achttien (!) zwangerschappen, miskramen, en haar christelijk geloof. Net als haar man had ze zich namelijk bekeerd tot het protestantse christendom, beiden beïnvloed door de Amsterdamse dichter Willem Bilderdijk. Het dagboek van Hanna da Costa-Belmonte wordt bewaard in het Allard Pierson.
Dit verhaal is gebaseerd op een hoofdstuk van Peter Buijs in Amsterdam Diaries, Life Writing and Identity. Urban Lives (Amsterdam University Press 2025). Redactie: Marleen Rensen, Leonieke Vermeer, Laura van Hasselt en Ernestine Hoegen). Vanaf 24 oktober gratis online te lezen.
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
