Deze Amsterdammer kent vele gezichten. Het gezicht van een tweedejaars studente aan de HvA, die halverwege het tweede studiejaar nog altijd geen kamer heeft gevonden. Of dat van een arme landarbeider uit de 17e eeuw, die met zijn gezin op goed geluk naar de stad is gekomen. Een straatverkoopster misschien, die eind 18e eeuw in het overbevolkte Uilenburg woonde. Of een kraker zijn in de 20ste eeuw, gefrustreerd dat er in de stad maar geen woningen te krijgen zijn – terwijl er zo veel onbewoonde huizen schuilgaan achter groezelige gordijntjes.
Dit verhaal van Sjoerd Klumpenaar heeft precies 750 woorden!
Zoals deze Zoekende Amsterdammer zijn er door de eeuwen heen al velen geweest. In de 750-jarige geschiedenis van onze stad zal het vaak moeilijker zijn geweest om aan een woning te komen om er vanaf te raken. Er zijn, met andere woorden, vaak meer mensen geweest die in Amsterdam wilden wonen dan er geschikte woningen voor ze waren.
Vroeger moest de Zoekende Amsterdammer de problemen zelf maar oplossen, er was weinig geregeld. Zo kwamen in de 18e eeuw in volkswijken als de Jordaan grote gezinnen met veel kinderen in verkrotte ‘forten’ te wonen, waar je via de nauwe gangen langs de Willemstraat (toen nog met één ‘s’) kon komen. Elk stukje beschikbare grond werd in die tijd benut. En zelfs in tijden leegstand in de binnenstad heerste was er gek genoeg woningnood. “Geen woning, geen kroning” schalde het in 1980 over de Dam.
Werd er dan nooit wat geregeld? Natuurlijk wel. Stadsbesturen door de eeuwen heen lieten meer huizen bouwen, en zo groeide de stad. Zo was er de eerste tot en met de vierde uitleg in de zeventiende eeuw, met de grachtengordel als resultaat. De stadsuitbreiding in de negentiende eeuw. En weer later was er de opkomst van de sociale woningbouw. Dankzij Wibaut, Schaefer en Van der Vlis, wethouders met grote plannen. De stad breidde met horten en stoten uit.
Maar ongeacht hoeveel woningen er in al die jaren nog bij zijn gekomen; de woningnood in Amsterdam bleef altijd bestaan. Vandaag de dag moet een Zoekende Amsterdammer tien tot dertien jaar op de lijst voor een sociale huurwoning in zijn of haar stad.
Wie niet zolang kan of wil wachten, moet uitwijken. Niet voor niets wordt gezegd dat er meer Amsterdammers in Almere en Purmerend wonen dan in Amsterdam. Tik eens ‘Amsterdamse praktijken’ in op Google en je vindt vooral zoekresultaten over de woningmarkt – tenzij je op zoek bent naar een huisarts natuurlijk.
De woningmarkt verandert en vormt de stad ook. Met de komst van het Grote Geld kan niet iedere nieuwkomer in de stad meer een woning betalen. De grond waarop ooit de krottenwijken op de binnenplaatsen stonden, heeft nu een vierkantemeterprijs met vier nullen. De ‘yup’ kwam, en nam de Jordaan, de Pijp en inmiddels ook Noord over. Voor sommige oorspronkelijke bewoners is die de schuldige voor zowat alles. (Hoewel ze natuurlijk ook wel iets meebrengen: met de jonge kinderen en het buurttuintje, waar zelfs de luidst mopperende Amsterdammer een glimlach van opzet.)
Vaak klinkt hardop de vraag voor wie de stad moet zijn, en wie er tekort komt. Er ontstaat spanning tussen de Zoekende Amsterdammer die met veel geld van buiten de stad komt en de Zoekende Amsterdammer die hier werd geboren. “Je hoeft toch ook niet allemaal in Amsterdam te wonen?” Nee. Dat klopt. Niet iedereen kan of wil ook in Amsterdam wonen – gelukkig maar, want elke Amsterdammer, Zoekend of niet, zal het met je eens zijn als je zegt dat het hier al druk genoeg is.
Hoe ligt de stad er bij de 800ste verjaardag van Amsterdam bij? Hoe heeft het stadsbestuur de knoop doorgehakt? De respons kan zijn om de stad nog verder te ‘verdichten’. Om uit dat kleine modderige trapveldje nog één appartementenblok te persen. De sociale werkplaats naar de rand van de stad te verplaatsen, waar de grondprijzen toevallig wat lager liggen.
Misschien gaat het wel de hoogte in en heeft Amsterdam tegen die tijd naast de Zuidas ook een Noordas, een skyline met hoogbouw waar ze in Rotterdam jaloers op zijn. Of gaat het de breedte in, en groeit de stad ‘opzij’? Mogen de Amsterdammers in wat ooit de gemeente Purmerend was zich tegen die tijd óók een inwoner van Amsterdam noemen?
Wat er ook besloten wordt: voor de Zoekende Amsterdammer is het te hopen dat er gebouwd wordt volgens goede ideeën – met mooie en gemengde wijken. Plekken waar de Zoekende Amsterdammer niet langer meer Zoekende is, maar gewoon een Amsterdammer is geworden.
Sjoerd Klumpenaar. Journalist en inwoner van Amsterdam
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
