In de zomer van 1998 werd de vijfde editie van de Gay Games in Amsterdam georganiseerd. De stad stroomde vol met lhbtiq+-sporters en -bezoekers vanuit de hele wereld om dit grootschalige evenement mee te maken. Het was niet alleen een memorabel moment voor eenieder die aanwezig was, maar ook voor de Nederlandse lhbtiq+-beweging was het een belangrijk mijlpaal in hun emancipatieproces.
De Gay Games zijn een internationaal sport- en cultuurevenement voor mensen uit de lhbtiq+-gemeenschap. Net als de Olympische Spelen, worden de Gay Games elke vier jaar gehouden, telkens weer in een andere stad. Het initiatief kwam van de Amerikaanse olympische sporter Tom Waddell (1937-1987), die met het organiseren van de Gay Games homofobie wilde tegengaan en daarnaast een veilige plek wilde creëren voor lhbtiq+-sporters die in de reguliere sportwereld niet altijd zichzelf konden zijn.
De eerste editie werd georganiseerd in 1982 in San Francisco. Het bleek een succes en zo breidde het evenement zich in de daaropvolgende edities steeds verder uit. In 1990 ontstond het idee om de Gay Games naar Amsterdam te halen. Tot dan toe was het evenement nog niet buiten de grenzen van het Noord-Amerikaanse continent georganiseerd. Het idee werd werkelijkheid: in 1998 zou Amsterdam een hele week lang in het teken staan van de vijfde editie van de Gay Games.
Er zouden uiteindelijk ruim 14.000 sporters deelnemen aan de Gay Games. Er kwamen zo’n 250.000 bezoekers op het evenement af en meer dan 3000 vrijwilligers leidden alles in goede banen. Dit ging echter niet zonder slag of stoot: zo zorgden onder andere begrotingstekorten vlak voor de opening voor onrust en onzekerheid. Gelukkig werden dankzij het inspringen van de Gemeente Amsterdam de financiële perikelen opgelost, waardoor de Gay Games alsnog door konden gaan.
Op 1 augustus 1998 tijdens de openingsceremonie vulden duizenden sporters vanuit landen over de hele wereld de Amsterdam Arena. Er heerste een uitgelaten, ronduit feestelijke sfeer en het evenement werd door bijna een miljoen Nederlanders live bekeken op televisie. Dankzij de hoge bezoekersaantallen werd de hoofdstad in deze eerste week van augustus volledig ondergedompeld in de uitbundige feestelijkheid van de Gay Games. Amsterdam werd de “Gay Way to Europe’ genoemd en hiermee werd de stad tot homohoofdstad van Europa gekroond. Deze sfeer, waarin saamhorigheid de straten domineerden, betekende veel voor toenmalige deelnemers, vrijwilligers en bezoekers. Zo omschrijft vrijwilliger Arthur van Schendel: ‘Wij waren niet meer een minderheid maar een zichtbaar aanwezige groep.’
Naast de vele feestelijkheden werden er door de week heen ook diverse sportprestaties geleverd en er werden zelfs records verbroken. Professionaliteit stond voorop tijdens de Gay Games en officiële sportbonden waren dan ook verbonden aan het evenement, waardoor de prestaties van de sporters officieel werden erkend.
Ook aan mensen met visuele of fysieke beperkingen werd gedacht. Het was voor de organisatie van uiterst belang dat iedereen, ongeacht afkomst of lichamelijke conditie, aan het evenement kon deelnemen. Daarom waren er bijvoorbeeld tientallen doventolken aanwezig, wat destijds zeker niet gangbaar was bij grootschalige evenementen. Deze inclusiviteit werd tijdens de Gay Games dan ook duidelijk gevoeld, zo ook door doventolk Joni Oyserman: ‘Veel dove mensen zeggen dat ze nooit meer zo’n fijne bubbel hebben meegemaakt.’
Na meer dan vijfentwintig jaar heeft de betekenis van de Gay Games een bijna mythische status bereikt. Het evenement had iedereen die er onderdeel van was de ruimte gegeven om volledig zichzelf te kunnen zijn, wat de week voor velen zowel onevenaarbaar als onvergetelijk maakte. Het effect van de Gay Games reikte echter verder dan ene week van alleen. In de jaren negentig kwam de lhbtiq+-gemeenschap vaak in het nieuws vanwege de aidscrisis, waardoor angst voor en stigmatisering van homoseksuelen was ontstaan. De Gay Games zorgden voor een positiever beeld, zo droeg het bijvoorbeeld bij aan een algeheel positievere houding tegenover de openstelling van het huwelijk, dat vanaf 2001 mogelijk zou worden. In 2023, vijfentwintig jaar na het onvergetelijke event werd een website in het leven geroepen om de herinneringen aan de Gay Games levend te houden.
Een uitgebreide versie van dit artikel over de Gay Games vind je op With Pride. With Pride is het online verhalenplatform van IHLIA LGBTI Heritage met ruim 100 verhalen over lhbtiq+-emancipatie in Nederland.
IHLIA LGBTI Heritage is het grootste lhbtiq+-erfgoedarchief van Europa en speelt een cruciale rol in het behouden, ontsluiten en toegankelijk maken van de geschiedenis en cultuur van de lhbtiq+-gemeenschap. IHLIA is gevestigd in OBA Oosterdok met een eigen expositieplein op de 3e verdieping dat dagelijks gratis te bezoeken is.
* De verhalen die worden gepubliceerd op deze website weerspiegelen niet per se het beleid van de gemeente Amsterdam, maar zijn een creatieve uiting van de makers.
